Osłony antyradiacyjne –parawany, kotary, ekran ochronne rentgenowskie
Ze względu na sposób w jaki promieniowanie oddziaływuje z materią, a zwłaszcza z materią żywą jaką jest , człowiek, należy stosować osłony tam gdzie to możliwe do osłabienia promieniowania. Materiały na osłony powinny charakteryzować się dużą liczbą atomową Z. Dla promienowania X i
nie można określić zasięgu w danym materiale. Stosuje się więc pojęcie krotności - które mówi o tym jaka część promieniowania zostanie w niej pochłonięta
.
gdzie pomiarów dokonuje się w tym samym punkcie, raz bez obecności osłony i ponownie po jej ustawieniu. Krotność osłabienia zależy od materiału i grubości osłony oraz od energii promieniowania.
Stosuje się zasadniczo dwa rodzaje osłon - osłony stałe i przenośne. Osłony stałe to różnego rodzaju elementy konstrukcji budynków np.. tynki barytowe, beton modyfikowany, blacha ołowiana na drzwiach, parawanach, przepustach i osłon okiennych oraz szkło o odpowiednim równoważniku ołowiu między sterownią a pracownią, między pacjentem a lekarzem obserwującym go za szybki z parawanu RTG. Rzadko stosuje się osłony ze stali lub żeliwa.
Osłony przenośne to fartuchy, rękawice ochronne, osłony na gonady, parawany. Osłony te wykonuje się z gumy lub z blachy ołowianej o odpowiednim równoważniku ołowiu, specjalnie obrabianej.
Każde źródło promieniowania jonizującego przed oddaniem do eksploatacji musi posiadać odpowiednie do warunków pracy ochrony przed tym promieniowaniem. Sposób postępowania przy obliczaniu osłon reguluje polska norma PN 86/J-80001. Materiały i sprzęt ochronny przed promieniowaniem X i gamma. Obliczanie osłon stałych.
Zgodnie z normą krotność osłabienia osłony wynosi:
gdzie:
moc dawki pochłoniętej - wg norm; y - współczynnik osłabienia w ośrodku [wg normy]; L -odległość lampy do osłony; D - dawka tygodniowa , t - zgodnie z normą
; T - prawdopodobieństwo przebywania ludzi za osłoną (0.05 - 1); U - współczynnik określający prawdopodobieństwo skierowania użytecznej wiązki w kierunku osłony (0.05-1);
- maksymalny czas pracy źródła promieniowania w ciągu tygodnia na jednej zmianie.